Wat is sociocratie?

Sociocratie is een bestuursvorm, dat betekent dat je er organisaties en zelfs gemeenschappen mee kan besturen. Als je ‘sociocratie’ hoort, denk je natuurlijk aan ‘democratie’. De etymologie van de woorden leert ons: ’sociocratie’ stamt van socius=medemens en kratein=regeren, en betekent zoveel als “de medemens regeert”. ‘Democratie’ betekent ‘het volk regeert’, in de praktijk door middel van een volksvertegenwoordiging.

Vanwaar komt sociocratie?

Sociocratie kent zijn oorsprong in Nederland! De bakermat van sociocratie bevindt zich in de lage landen. Gerard Endenburg ontwikkelde “De Sociocratische Kringorganisatiemethode” in zijn elektrotechnische bedrijf “Endenburg Elektrotechniek”. Verder terug in de geschiedenis was er Kees Boeke, een Nederlands opvoedkundige en pacifist. Endenburg leerde bij Boeke over hoe gelijkwaardigheid in de besluitvorming onder meer een hoge betrokkenheid en sterke mede-verantwoordelijkheid voortbracht.

(Referentieboek van Endenburg: “Sociocratie : het organiseren van de besluitvorming : een waarborg voor ieders gelijkwaardigheid”)

Wat kan sociocratie voor een organisatie betekenen?

Sociocratie is gebaseerd op een aantal principes, waaronder consent en gelijkwaardigheid. Deze tonen hun meerwaarde in besluitvorming waardoor er meer discussie en betrokkenheid is. De voordelen die men rapporteert is dat de kwaliteit van besluiten verhoogt, en de inspraak van medewerkers verbetert – waardoor er een grotere gedragenheid in besluiten is.

Sociocratie heeft een specifiek patroon voor de structuur van een organisatie, waarbij de groepen binnen de organisatie met elkaar verbonden zijn door een dubbele kring. Endenburg haalde zijn inspiratie uit cybernetica en men spreekt over “onderling dubbel gekoppelde kringen” in een organisatie, waarbinnen het consentbeginsel van toepassing is. Het beginsel van consent en de dubbele koppeling borgen dat deze op elkaar zijn afgestemd. De besluitvormingsstructuur omvat alle deelnemers in een organisatie. Op deze manier wordt gelijkwaardigheid van elk lid in de organisatie mogelijk.

Consent, wat is dat?

Consent betekent geen overwegend beargumenteerd bezwaar. Consent besluitvorming betekent dat het besluit aanvaard is bij het ontbreken van een beargumenteerd bezwaar.  Dit principe wordt “het consentbeginsel” genoemd. Wanneer iemand consent geeft dan is hij bereid en in staat om een besluit uit te voeren en daarvoor verantwoordelijkheid neemt.

Consent is anders dan consensus. Er is sprake van consensus wanneer iedereen in de groep overeenstemming heeft bereikt. Bij consensus wordt er net zo lang gesproken over de geschilpunten totdat er een formule is gevonden die voor elke deelnemer aanvaardbaar is. Welke besluiten met consent genomen worden kan men afspreken in een organisatie, alle andere wijzen van besluitvorming blijven mogelijk – je kan dit met consent afspreken.

Hoe start ik met sociocratie?

Sociocratische (consent) besluitvorming kan je starten in gelijk welke groep waar je wilt… zowel op het werk als thuis. Door de eenvoudige vraag te stellen : “Heb je enig bezwaar?” – doe je aan consent besluitvorming. Consent besluitvorming is ook eenvoudig te starten binnen je groep van directe collega’s, familie of vrienden, waarbij de drempel laag is om iets nieuw te proberen. Verder kan je consent besluitvorming toepassen in meetings, binnen hetzelfde niveau in de organisatie, en daarna een andere hiërarchie gaan betrekken. Meetings in sociocratie worden ook steeds in cirkels gedaan, zodat iedereen een kans heeft om te spreken – op deze manier maken we gelijkwaardigheid mogelijk.

De kracht van sociocratische besluitvorming betreft de wijze van ‘opschalen’ waarbij verschillende cirkels (of kringen) met elkaar verbonden worden door een dubbele link (koppeling). In een besluitvorming in hogere kringen is een afgevaardigde van een lagere kring aanwezig die deelneemt aan de besluitvorming op een gelijkwaardige manier. Omgekeerd is er ook een vertegenwoordiger aanwezig van een hogere kring in besluitvorming in lagere kringen.

Wie gebruikt sociocratie?

Aangezien (klassieke) sociocratie zijn oorsprong in Nederland kent, zien we dat sociocratie daar toegepast wordt in scholen, woongemeenschappen, bedrijven, en andere organisaties. In Nederland is de Sociocratische Kringorganisatiemethode een alternatief voor een Organisatie Raad  (wat we in België kennen als de ‘Raad van Bestuur’).

In deel 2 leren we meer over Sociocratie 3.0.

Bron afbeelding: http://www.deschool.nl/wp-content/uploads/2010/10/brochure-sociocratie.png